Τα βιντεοπαιχνίδια δεν ευθύνονται για τη βία…
Αυγούστου
23
Κάθε εποχή έχει ένα βολικό δαίμονα. Του φορτώνει όλες τις αμαρτίες του κόσμου και ξενοιάζει. Κι όσο πιο καθολικός ο αφορισμός τόσο πιο εύκολο να γίνει αιτία όλων των δεινών. Αντιρρήσεις δεν επιτρέπονται, άλλωστε «το λένε όλοι».
Στη δική μου γενιά, για παράδειγμα, η αιτία όλων των δεινών ήταν η τηλεόραση. Ποια τηλεόραση δηλαδή; Δυο κανάλια είχαμε όλα κι όλα, με πρόγραμμα πέντε – έξι ωρών την ημέρα. Κι όμως, αυτή η αστεία, με τα σημερινά δεδομένα, τηλεόραση ευθυνόταν για όλα τα δεινά.
Αδιάβαστος ερχόταν ο μαθητής στο σχολείο; Τον «ξεμυάλισε» η τηλεόραση… Επιθετικός; Εμ, μ’ αυτά τα βίαια αμερικάνικα έργα που παίζει η τηλεόραση… Και για τις μουσικές που ακούγαμε και για τις μουσικές που δεν ακούγαμε, και για τις αξίες που είχαμε και για τις αξίες που δεν είχαμε, και για τα ελληνικά που μιλάγαμε και (κυρίως) για τα ελληνικά που δεν μιλάγαμε, πάλι η τηλεόραση έφταιγε. Και να παρελαύνουν ειδικοί και «ειδικοί» και να τρομοκρατούν τους άμοιρους γονείς για το πώς η τηλεόραση αποβλακώνει, για το πώς σκοτώνει τα εγκεφαλικά κύτταρα, για τα μηνύματα που ύπουλα διοχετεύει στην ανυποψίαστη νεολαία και απειλούν το έθνος, την πίστη, τη θρησκεία, την οικογένεια, την ηθική, στο όνομα -Κύριος οίδε- ποιων ανομολόγητων σκοπών και συμφερόντων…
Σήμερα, χωρίς η τηλεόραση να έχει περάσει στο απυρόβλητο, νέοι κίνδυνοι έρχονται να στοιχειώσουν τον ύπνο των γονιών. Ένας απ’ αυτούς είναι τα βιντεοπαιχνίδια που ενοχοποιούνται κυρίως για την έξαρση της βίας στη νεολαία. Σχεδόν δεν υπάρχει αιματηρό επεισόδιο με πρωταγωνιστές νέους που να μην φέρνει στην επιφάνεια τη στενή, υποτίθεται, σχέση ανάμεσα στα βιντεοπαιχνίδια και τον εθισμό στη βία. Μάλιστα σε ακραία περιστατικά νεολαιίστικης βία, η ενασχόληση των νεαρών παραβατών με κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι συνδέεται με την παραβατική συμπεριφορά με (σχεδόν) αποκλειστική σχέση αιτίου – αιτιατού.
Όταν πέρυσι ο 23χρονος Cho Seung-Hui μπήκε στο κολέγιο όπου σπούδαζε, πυροβόλησε και σκότωσε 32 ανθρώπους για να αυτοκτονήσει τελικά και ο ίδιος, η συντηρητική Αμερική είχε την απάντηση: ο νεαρός δολοφόνος ανέπτυξε αντικοινωνική συμπεριφορά γιατί έπαιζε βίαια βιντεοπαιχνίδια (στον υπολογιστή του βρέθηκε εγκατεστημένο το Counter-Strike). Με μιας είχαν διαγραφεί όλοι οι κοινωνικές, πολιτικές και ψυχολογικές συνιστώσες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν συναίτιες στην τραγωδία.
Αηδιασμένος από τη βαθύτατα υποκριτική συμπεριφορά, ο γνωστός συγγραφέας μυθιστορημάτων τρόμου Stephen King (που δεν ανήκει καν στους οπαδούς των βιντεοπαιχνιδιών) σε κείμενό του στο American Magazine Entertainment Weekly επιτέθηκε σ’ όσους αβίαστα υιοθετούσαν ανάλογες απόψεις γράφοντας ότι «…ο Cho, δεν έγινε δολοφόνος επειδή ήταν λάτρης του Counter-Strike αλλά επειδή, χάρη στην σχεδόν παθολογική αγάπη των Αμερικανών για τα όπλα, δεν είχε κανένα πρόβλημα να προμηθευτεί και να χρησιμοποιήσει ένα ημιαυτόματο όπλο εννέα χιλιοστών. Αν ο Cho είχε προμηθευτεί ένα χειριστήριο βιντεοπαιχνιδιού δεν θα είχε σκοτώσει κανέναν, ούτε τον εαυτό του».
Πάντως, μέχρι πρόσφατα, αρκετές έρευνες συνέκλιναν στην άποψη ότι πράγματι τα βίαια βιντεοπαιχνίδια οδηγούν σε βίαιη συμπεριφορά. Νεότερες έρευνες όμως, έρχονται να ανατρέψουν αυτή τη βεβαιότητα.
Οι καθηγήτριες της Ιατρικής Σχολής του Harvard, Lawrence Kutner και Cheryl K. Olson, σε μεγάλης κλίμακας έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από το Αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης με 1, 5 εκ $, ερεύνησαν την επίδραση των βιντεοπαιχνιδιών σε 1250 εφήβους. Τα αποτελέσματα της έρευνας που διήρκεσε από το 2004 ως το 2007, ανατρέπουν βεβαιότητες χρόνων και ανοίγουν το δρόμο για μια πιο ψύχραιμη επανεκτίμηση του ρόλου των βιντεοπαιχνιδιών και της επίδρασής τους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων.
Οι ερευνήτριες κατέληξαν ότι τα βιντεοπαιχνίδια από μόνα τους δεν συνιστούν απειλή. Αν υπήρχε, σημειώνουν, άμεση σχέση τους με την νεανική εγκληματικότητα τότε η κατακόρυφη αύξηση των πωλήσεών τους (από 3,2 δισ $ το 1995 έφτασαν στα 7 δισ $ το 2007) θα είχε σημάνει και αντίστοιχη αύξηση των κρουσμάτων βίας με πρωταγωνιστές νέους. Αντίθετα όμως, παρατηρείται σημαντική μείωση της νεανικής εγκληματικότητας.
Για τους περισσότερους νέους η ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια λειτουργεί όχι μόνο αγχολυτικά αλλά και συμβάλλει στην εκτόνωση της επιθετικότητας, που, κάτω από άλλες συνθήκες, θα εκτόνωναν στο άμεσο περιβάλλον τους.
Βεβαίως κάποια παιδιά, κυρίως μετά από πολύωρο παιχνίδι εμφανίζουν κάποια επιθετικότητα, η οποία όμως, σύμφωνα με τις ερευνήτριες, έλκει την καταγωγή της από άλλους παράγοντες που έχουν σχέση με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον των παιδιών και πάντως δεν είναι σημαντικά διαφορετική από την επιθετικότητα που θα ανέπτυσσαν βλέποντας μια ταινία περιπέτειας.
Παράλληλα, οι ερευνήτριες τονίζουν με έμφαση τη θετική συμβολή των βιντεοπαιχνιδιών στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών.
Οι Kutner και Olson συγκέντρωσαν τα πορίσματα της έρευνάς τους στο βιβλίο Grand Theft Childhood: The Surprising Truth About Violent Video Games, στο οποίο τονίζουν την ανάγκη της υπεύθυνης ενημέρωσης γονιών και εκπαιδευτικών ώστε να μπορούν τόσο να επιβλέψουν την ενασχόληση των παιδιών με τα βιντεοπαιχνίδια όσο και να συμβάλλουν στην ορθή επιλογή τους ανάλογα με την ηλικία και την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη (με τα κριτήρια επιλογής αλλά και την ισχύουσα σήμανση θα ασχοληθούμε σε επόμενο post)
Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Περίπου το 15% όλων των εγκλημάτων που σημειώνονται στην Ευρώπη διαπράττονται από ανηλίκους. Μάλιστα, σε μερικά κράτη μέλη το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 22%. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η νεανική εγκληματικότητα αποτελεί πρόβλημα σε όλη την Ευρώπη. Για το λόγο αυτό, η κοινοβουλευτική επιτροπή που είναι αρμόδια για τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων διοργάνωσε πρόσφατα δημόσια ακρόαση, κατά τη διάρκεια της οποίας ειδικοί και βουλευτές προσπάθησαν να βρουν λύσεις στο πρόβλημα.
Ο αριθμός των ατόμων -θυτών και θυμάτων- τους οποίους αφορά το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας αυξάνεται όλο και περισσότερο ανά την Ευρώπη, αν και τα στατιστικά στοιχεία διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Στη Γαλλία για παράδειγμα, οι επιθέσεις (βιασμοί, απειλές, χτυπήματα και εσκεμμένα πλήγματα) έχουν γνωρίσει ποσοτική αύξηση ύψους 190% μέσα σε 10 χρόνια, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό έχει μειωθεί με το χρόνο, αν και οι επιθέσεις συμμοριών έχουν αυξηθεί.
Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο; Μια εξήγηση είναι ότι η σημερινή κοινωνία γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτική. Για την Κατερίνα Μπατζέλη, μέλος της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγήτρια σχεδίου έκθεσης σχετικά με τη νεανική εγκληματικότητα, "ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία αντιδρά στη νεανική εγκληματικότητα έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες· η στάση των ατόμων απέναντι στα δικαιώματα των παιδιών έχει εξελιχθεί και η κοινωνία τείνει να επιδεικνύει τυποποιημένη συμπεριφορά προς τους αυτουργούς εγκλημάτων".
Πώς οδηγείται ο νέος στο έγκλημα;
Οι βαθύτερες αιτίες της βίας των νέων παραμένουν άγνωστες. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης ακρόασης που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Γερμανός ψυχολόγος Rudolf Hänsel υποστήριξε την άποψη ότι για τη νεανική εγκληματικότητα ευθύνονται τα βιντεοπαιχνίδια, οι βίαιες τηλεοπτικές εκπομπές και το Διαδίκτυο, που παρουσιάζουν τη βία σαν κάτι το συνηθισμένο. Ο κ. Hänsel ανέφερε επίσης μια αμερικανική έρευνα, σύμφωνα με την οποία η βία των νέων μπορεί να μειωθεί κατά 40-50% χωρίς τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια.
Άλλοι ειδικοί που παρευρέθηκαν στην ακρόαση, όπως ο Γάλλος ερευνητής Laurent Mucchielli, ρίχνουν την ευθύνη για τη νεανική εγκληματικότητα στην οικογένεια αλλά και τη μετανάστευση (που ευθύνεται για τις κακές σχολικές επιδόσεις πολλών νέων αλλά και την περιθωριοποίησή τους από συνομήλικους). Οι νέοι βρίσκουν έτσι συχνά "καταφύγιο" σε κακές συναναστροφές, όπως είναι οι συμμορίες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στην Ελλάδα, την Ισπανία ή τη Γαλλία, κατά τη γνώμη του ερευνητή.
Πρόληψη και όχι καταστολή
Όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν στην αναγκαιότητα πρόληψης και όχι καταστολής. Από τη στιγμή που τα εκάστοτε δικαστικά συστήματα δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας, τι μπορεί να γίνει;
Πολλές είναι οι προτάσεις που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια της δημόσιας ακρόασης: εύρεση και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων που συνδέονται με τη νεανική εγκληματικότητα· προετοιμασία των γονέων και των καθηγητών, ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν την κατάλληλη στάση ως προς τα φαινόμενα βίας που θα συναντήσουν· ενθάρρυνση της ενεργής συμμετοχής των νέων στα κοινά· προώθηση καλών προτύπων συμπεριφοράς προς τους νέους· υποστήριξη δράσεων διαφόρων ενώσεων ή τοπικών φορέων που προσπαθούν να εξαλείψουν τη νεανική εγκληματικότητα.
Μεταξύ των επιτυχημένων μέτρων που έχουν υιοθετήσει μερικά κράτη μέλη, αξίζει να επισημάνουμε τα προγράμματα επιτήρησης (αντί φυλάκισης) των νέων στην Ισπανία, αλλά και τα μαθήματα "καλής συμπεριφοράς" και την εθελοντική εργασία στη Γερμανία.
Η κα Bravo Ibanez, πρόεδρος μιας ένωσης γυναικών, συνόψισε την κατάσταση ως εξής: "Οι νέοι με προβλήματα έχουν περισσότερη ανάγκη από βοήθεια, συμβουλές και κανόνες παρά από κυρώσεις".
Ο αριθμός των ατόμων -θυτών και θυμάτων- τους οποίους αφορά το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας αυξάνεται όλο και περισσότερο ανά την Ευρώπη, αν και τα στατιστικά στοιχεία διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Στη Γαλλία για παράδειγμα, οι επιθέσεις (βιασμοί, απειλές, χτυπήματα και εσκεμμένα πλήγματα) έχουν γνωρίσει ποσοτική αύξηση ύψους 190% μέσα σε 10 χρόνια, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό έχει μειωθεί με το χρόνο, αν και οι επιθέσεις συμμοριών έχουν αυξηθεί.
Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό το φαινόμενο; Μια εξήγηση είναι ότι η σημερινή κοινωνία γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτική. Για την Κατερίνα Μπατζέλη, μέλος της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγήτρια σχεδίου έκθεσης σχετικά με τη νεανική εγκληματικότητα, "ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία αντιδρά στη νεανική εγκληματικότητα έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες· η στάση των ατόμων απέναντι στα δικαιώματα των παιδιών έχει εξελιχθεί και η κοινωνία τείνει να επιδεικνύει τυποποιημένη συμπεριφορά προς τους αυτουργούς εγκλημάτων".
Πώς οδηγείται ο νέος στο έγκλημα;
Οι βαθύτερες αιτίες της βίας των νέων παραμένουν άγνωστες. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης ακρόασης που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Γερμανός ψυχολόγος Rudolf Hänsel υποστήριξε την άποψη ότι για τη νεανική εγκληματικότητα ευθύνονται τα βιντεοπαιχνίδια, οι βίαιες τηλεοπτικές εκπομπές και το Διαδίκτυο, που παρουσιάζουν τη βία σαν κάτι το συνηθισμένο. Ο κ. Hänsel ανέφερε επίσης μια αμερικανική έρευνα, σύμφωνα με την οποία η βία των νέων μπορεί να μειωθεί κατά 40-50% χωρίς τηλεόραση και βιντεοπαιχνίδια.
Άλλοι ειδικοί που παρευρέθηκαν στην ακρόαση, όπως ο Γάλλος ερευνητής Laurent Mucchielli, ρίχνουν την ευθύνη για τη νεανική εγκληματικότητα στην οικογένεια αλλά και τη μετανάστευση (που ευθύνεται για τις κακές σχολικές επιδόσεις πολλών νέων αλλά και την περιθωριοποίησή τους από συνομήλικους). Οι νέοι βρίσκουν έτσι συχνά "καταφύγιο" σε κακές συναναστροφές, όπως είναι οι συμμορίες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στην Ελλάδα, την Ισπανία ή τη Γαλλία, κατά τη γνώμη του ερευνητή.
Πρόληψη και όχι καταστολή
Όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν στην αναγκαιότητα πρόληψης και όχι καταστολής. Από τη στιγμή που τα εκάστοτε δικαστικά συστήματα δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας, τι μπορεί να γίνει;
Πολλές είναι οι προτάσεις που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια της δημόσιας ακρόασης: εύρεση και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων που συνδέονται με τη νεανική εγκληματικότητα· προετοιμασία των γονέων και των καθηγητών, ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν την κατάλληλη στάση ως προς τα φαινόμενα βίας που θα συναντήσουν· ενθάρρυνση της ενεργής συμμετοχής των νέων στα κοινά· προώθηση καλών προτύπων συμπεριφοράς προς τους νέους· υποστήριξη δράσεων διαφόρων ενώσεων ή τοπικών φορέων που προσπαθούν να εξαλείψουν τη νεανική εγκληματικότητα.
Μεταξύ των επιτυχημένων μέτρων που έχουν υιοθετήσει μερικά κράτη μέλη, αξίζει να επισημάνουμε τα προγράμματα επιτήρησης (αντί φυλάκισης) των νέων στην Ισπανία, αλλά και τα μαθήματα "καλής συμπεριφοράς" και την εθελοντική εργασία στη Γερμανία.
Η κα Bravo Ibanez, πρόεδρος μιας ένωσης γυναικών, συνόψισε την κατάσταση ως εξής: "Οι νέοι με προβλήματα έχουν περισσότερη ανάγκη από βοήθεια, συμβουλές και κανόνες παρά από κυρώσεις".
ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ INNOCENTI ΤΗΣ UNICEF ΣΤΗ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ ΕΧΕΙ ΩΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΜΑ ΣΗΖΗΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ
Ν
ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ INNOCENTI ΤΗΣ UNICEF ΣΤΗ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ
Ημερομηνία έκδοσης: 8 Νοεμβρίου 2000
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ 65 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΝΕΩΝ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ & ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ
Υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες τώρα, αλλά και αύξηση στις ασθένειες, εγκατάλειψη του σχολείου και ανεργία
Η έκθεση αυτή, δημιουργήθηκε από το Κέντρο Ερευνών Innocenti της UNICEF (γνωστό ως Διεθνές Κέντρο Παιδικής Ανάπτυξης - International Child Development Centre), που βρίσκεται στην Φλωρεντία της Ιταλίας και εξετάζει ζητήματα που συνεισφέρουν στην εφαρμογή των δικαιωμάτων των παιδιών, τόσο στον Βιομηχανικό όσο και στον Αναπτυσσόμενο Κόσμο.
Το περιεχόμενο της έκθεσης
Η μετάβαση στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, δημιούργησε μεν ευκαιρίες για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη για τους νέους της Ανατολικής & Κεντρικής Ευρώπης και της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, όμως την ίδια στιγμή, η εγκατάλειψη της εκπαίδευσης από πολλούς νέους και η ανεργία παρουσιάζουν σημαντική αύξηση.
Για πρώτη φορά εξετάζεται η κατάσταση των 65 εκατομμυρίων νέων 15-24 ετών στις 27 αυτές χώρες που μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου δοκιμάζονται σκληρά προσπαθώντας να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η UNICEF που διατηρεί γραφεία και στις 27 αυτές χώρες παρακολουθεί στενά σε μόνιμη βάση από το 1992, τις επιπτώσεις της οικονομικής και κοινωνικής αναπροσαρμογής, στα παιδιά και τις γυναίκες της περιοχής.
Η έκθεση κάνει έκκληση για μέτρα
ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση των νέων μερικά από τα οποία είναι:
Ευρύτερες και πιο ισότιμες ευκαιρίες στην εκπαίδευση
Προώθηση μέτρων για τους νέους στην ελεύθερη αγορά εργασίας
Περισσότερη φροντίδα στον τομέα της αναπαραγωγικής και σεξουαλικής υγείας
Πρόληψη για την κατάχρηση ουσιών (ναρκωτικών, αλκοόλ, καπνού κλπ)
Εφαρμογή των διεθνών διατάξεων στην αντιμετώπιση της νεανικής εγκληματικότητας
Προώθηση της συμμετοχής των νέων στην κοινωνία και την πολιτική
Η Διευθύντρια της UNICEF Caroll Bellamy, δηλώνει χαρακτηριστικά: "Αυτή η γενιά παρομοιάζεται συχνά με τον νικητή αυτής της μετάβασης, αλλά μας προβληματίζουν οι χιλιάδες των νέων που πληρώνουν το τίμημα γι’ αυτήν: οι χρήστες ναρκωτικών, τα παιδιά που ζουν στο δρόμο, η πορνεία στα νεαρά κορίτσια, η μακρόχρονη ανεργία και οι φορείς του AIDS. Ό αριθμός όλων αυτών μεγαλώνει συνεχώς."
Εγκληματικότητα
Παρουσιάζονται κάθε χρόνο περίπου 500.000 νέες περιπτώσεις εφήβων που βρίσκονται σε σύγκρουση με το νόμο, μεταξύ των 27 εκατομμυρίων νέων 14-17 ετών της περιοχής. Ένας αριθμός που καταδεικνύει την αύξηση της εγκληματικότητας και της βίας και είναι διπλάσιος από το 1989. Διαφαίνονται επίσης και άλλες ανησυχητικές τάσεις στην αύξηση των νέων που υποτροπιάζουν σε εγκλήματα, το υψηλό ποσοστό παραβατών κάτω των 14 ετών, την αύξηση στην εγκληματικότητα των κοριτσιών και την εμφάνιση νέου τύπου αδικημάτων, όπως αυτά που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Αναφέρεται επίσης συχνά το φαινόμενο της παρατεταμένης κράτησης (φυλάκισης) κυρίως των νεαρών παραβατών πριν την εκδίκαση της υπόθεσής τους.
Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2011
Η φιλοσοφία αυτής της κοινωνική επανένταξη του ανήλικου παραβάτη τού νόμου
Η αντιμετώπιση της νεανικής περιθωριοποίησης και η πρόληψη των στα όρια της παραβατικότητας συμπεριφορών που την συνθέτουν αποτελεί μιά εξαιρετικά επιτακτική και συνάμα δύσκολη πρόκληση για τις πολιτείες που θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικές.Μέσα στο υπάρχον καπιταλιστικό - κοινωνικό και πολιτισμικό- πλαίσιο, στις ίδιες τις κοινωνικο-οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες, βρίσκουμε τους γενεσιουργούς παράγοντες τραυματικών βιωμάτων που οδηγούν τους νέους σε ρήξη με τον εαυτό τους, τους θεσμούς και την ίδια την κοινωνία. Τέτοιες συνθήκες επιβαρυντικές ή απαγορευτικές για την ομαλή προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη και πρόσβαση των νέων στο κοινωνικό γίγνεσθαι είναι:
κυκλώματα αλητείας, πορνείας ή ναρκωτικών, αποτελούν σύγχρονο αντικείμενο έρευνας και παιδαγωγικής αντιμετώπισης εκ μέρους τής Ειδικής Αγωγής. Έτσι, είναι χαρακτηριστικό ότι στις ημέρες μας το σωφρονιστικό σύστημα έχει αναδιαρθρωθεί, παραμερίζοντας τις πρακτικές τής παραδοσιακής Σωφρονιστικής μέσα από την υιοθέτηση ψυχοπαιδαγωγικών τάσεων και την εφαρμογή θεραπευτικών μεθόδων
Γενικά, οι ανήλικοι παραβάτες διακρίνονται από τα ακόλουθα γνωρίσματα
η ανεπαρκής στήριξη και ασφάλεια μέσα στην οικογένεια,
η παραμέληση,
η κακοποίηση,
η απόρριψη από το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο συχνά λειτουργεί, όχι ως μηχανισμός κοινωνικής και πολιτισμικής ένταξης, αλλά ως μηχανισμός κοινωνικής περιθωριοποίησης, ιδιαίτερα, για ειδικές ομάδες μαθητικού πληθυσμού,
η σύγκρουση με το νόμο,
ο εγκλεισμός σε ιδρύματα ή σωφρονιστικά καταστήματα.
κυκλώματα αλητείας, πορνείας ή ναρκωτικών, αποτελούν σύγχρονο αντικείμενο έρευνας και παιδαγωγικής αντιμετώπισης εκ μέρους τής Ειδικής Αγωγής. Έτσι, είναι χαρακτηριστικό ότι στις ημέρες μας το σωφρονιστικό σύστημα έχει αναδιαρθρωθεί, παραμερίζοντας τις πρακτικές τής παραδοσιακής Σωφρονιστικής μέσα από την υιοθέτηση ψυχοπαιδαγωγικών τάσεων και την εφαρμογή θεραπευτικών μεθόδων
Γενικά, οι ανήλικοι παραβάτες διακρίνονται από τα ακόλουθα γνωρίσματα
χαμηλή αυτοεκτίμηση,
βιωμένη απόρριψη,
εμπειρία ιδρυματικής μέριμνας,
απουσία προσωπικής και κοινωνικής προοπτικής,
ανεπιτυχή διαχείριση και έκφραση αναγκών και συναισθημάτων,
καταπιεσμένη επιθυμία αλλαγής των όρων ζωής τους.
απομάκρυνση από το οικογενειακό περιβάλλον, εφόσον εκτίουν ποινές,
φόβος απόρριψης,
πρόβλημα αποκατάστασης των οικογενειακών τους σχέσεων,
αίσθημα απόγνωσης που προέρχεται από προβλήματα όπως η στέγαση, η ανεργία κ.ά.,
δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς,
χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών.
Η φιλοσοφία αυτής της μεταχείρισης στηρίζεται στην κοινωνική επανένταξη του ανήλικου παραβάτη τού νόμου και όχι στη διαδικασία απαλλαγής τής κοινωνίας από αυτόν Άλλωστε, ο ίδιος ο όρος “κοινωνική ένταξη” «εμπεριέχει μια διάσταση δυναμικής και προτείνει την αυτοδύναμη, ισότιμη και κοινά αποδεκτή συνύπαρξη ατόμων και ομάδων στην κοινωνική πρακτική πέρα από κάθε διαφοροποίηση»
. Σε αυτό μπορεί να συντελέσει καθοριστικά η αναβάθμιση των θεσμών τής οικογένειας και του σχολείου, δηλαδή η ενίσχυση της πρωτογενούς κοινωνικοποίησης του ατόμου.
Η οργάνωση της κρατικής και της κοινωνικής πρόνοιας σε επίπεδο οργάνωσης υπηρεσιών για την πρόληψη της παραβατικότητας, και μάλιστα της νεανικής, και σε επίπεδο διερεύνησης των κοινωνικών αιτιών, εξαιτίας των οποίων νεαρά άτομα εξωθούνται στο έγκλημα θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτών των κοινωνικών προβλημάτων Μέσα από αυτό το πνεύμα γίνεται κατανοητό ότι όλοι έχουμε τις ευθύνες μας: ο γονιός, ο δάσκαλος, ο δικαστής, ο σωφρονιστικός υπάλληλος, ο νομοθέτης, η κοινωνία στο σύνολό της
Επιπλέον, οι ανήλικοι παραβάτες του νόμου αντιμετωπίζουν ποικίλες δυσκολίες στα διάφορα επίπεδα επανένταξης, το οικογενειακό, το επαγγελματικό, το εργασιακό. Γι’ αυτό, ακριβώς, η διαδικασία τής ομαλής κοινωνικής επανένταξης του ανηλίκου είναι καθοριστικής σημασίας, όσον αφορά μάλιστα στην ελάττωση των πιθανοτήτων υποτροπής. Από την άλλη πλευρά, ο στιγματισμός του ατόμου έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα για τη μετέπειτα πορεία του, διότι:Θεωρούμε σκόπιμο να δώσουμε έμφαση στις εξής προτάσεις εκπαιδευτικού και ευρύτερα κοινωνικού χαρακτήρα:
Το ετικετάρισμα και η επίσημη απονομή της ιδιότητας του «εγκληματία», ακόμη και αν το άτομο έχει επιδείξει εγκληματική δραστηριότητα, του αφαιρεί κάθε διάθεση βελτίωσης της προσωπικότητάς του και της κοινωνικής αποκάταστασής του.
Η επικόλληση της ετικέτας τού «εγκληματία» έχει ακόμη χειρότερα αποτελέσματα σε άτομα νεαρής ηλικίας από τη στιγμή που αρχίζουν να ενστερνίζονται τέτοια χαρακτηριστικά και να συμπεριφέρονται με τον κοινωνικό ρόλο που η ίδια η κοινωνία τούς έδωσε (
α) Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους νέους που κινδυνεύουν να αποχωρήσουν από την εκπαίδευση και να τονωθεί η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τις ικανότητές τους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους.
β) Θα πρέπει να δημιουργηθεί σωστή σύνδεση μεταξύ των υπηρεσιών κατάρτισης, εκπαίδευσης, συμβουλευτικής και στέγασης, ώστε η αποδοτικότητά τους να μεγιστοποιηθεί.
γ) Οι διαφορετικοί φορείς που παρέχουν υπηρεσίες σε νέους θα πρέπει να δικτυωθούν και να συνεργασθούν κατάλληλα, αναπτύσσοντας σχέσεις με τις τοπικές κοινότητες, τις δημόσιες υπηρεσίες και τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε να εξασφαλισθεί η συμμετοχή των νέων στην κοινωνική και την οικονομική ζωή
Με άλλα λόγια, προτείνεται ένας συνδυασμός των στόχων τής εκμάθησης, της επαγγελματικής συγκρότησης και της ατομικής επανασυγκρότησης. Αυτό συνιστά μία συνολική κοινωνικο-οικονομική δραστηριότητα, η βάση τής οποίας θα στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα τής Ψυχολογίας και της Παιδαγωγικής (Debuyst)
Η παιδαγωγική παρέμβαση μπορεί και πρέπει να υλοποιηθεί από διαφόρους πόλους κοινωνικής συμμετοχής (σωματεία, συνδέσμους, οργανώσεις, κ.λπ.), οι οποίοι θα λειτουργούν ως χώροι συνεύρεσης, επικοινωνίας, συζήτησης, έκφρασης, ψυχαγωγίας, μέσα από ενέργειες, όπως:
• σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου,
• συμμετοχή σε δημιουργικές ομάδες,
• συμμετοχή σε επιμορφωτικά και εκπαιδευτικά σεμινάρια,
• συμμετοχή σε ανοικτές πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες,
• ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης, έκφρασης και επικοινωνίας.
Έτσι, η ίδια η ευαισθητοποίηση και η ενεργοποίηση των πολιτών θα αποτελέσει τη βάση τής κοινωνικής δράσης με σκοπό την αποτροπή τής νεανικής περιθωριοποίησης.
Επομένως, η οικοδόμηση ενός συστήματος κοινωνικής μέριμνας για νέους με ιδιαίτερες ανάγκες κατά τη διαδικασία τής κοινωνικής τους ένταξης μπορεί να βασισθεί στην ανάπτυξη τοπικών δικτύων κοινωνικής υποδομής, μέσα από δράσεις που θα έχουν στόχο την κάλυψη αναγκών των νεαρών παραβατών (Μόσχος, 1995, σελ. 136-137), όπως:Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος μπορεί και πρέπει να στηρίζεται στους εξής άξονες την προσωπική στήριξη,
την ανάγκη βελτίωσης των όρων διαβίωσής τους,
την προσωπική τους ανασυγκρότηση,
την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους,
τη διευκόλυνση προσαρμογής τους σε νέο περιβάλλον,
την επιστροφή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία,
τη βιωματική συνειδητοποίηση του κοινωνικού τους ρόλου συνοδευόμενη από την αναγνώριση και την επιτυχία στην ανοικτή κοινότητα.
Συνεπώς, η κατανόηση και ο έλεγχος της προ-παραπτωματικής και της παραβατικής συμπεριφοράς θα εξαρτηθούν από μία γενικότερη συσχέτιση κοινωνικών και ψυχολογικών παραγόντων, όπως η ποιότητα των καθημερινών διανθρώπινων και διαπροσωπικών σχέσεων και η αρχή τής κοινωνικής δικαιοσύνης και αξιοκρατίας). Το φάσμα των σχέσεων Παιδιού, Οικογένειας και Πολιτείας αντανακλά το καθολικό πρόβλημα των ανθρώπινων σχέσεων, η αντανάκλαση του οποίου είναι πρόδηλη στο μικρόκοσμο της οικογένειας. Η οικογένεια επιτελεί λειτουργίες βιολογικές, κοινωνικές, εκπαιδευτικές, ψυχολογικές, παιδαγωγικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές, πολιτικές και οικονομικές. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η εκπαίδευση ηθικά αυτόνομων και συναισθηματικά ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων αρχίζει πρωτίστως από τους γονείς και συνεχίζεται στο σχολείο. Η μετάδοση γνώσεων στα παιδιά, ως στόχος τής γονεϊκής διαπαιδαγώγησης, δεν δικαιώνεται, εάν δεν εξασφαλίζει το ηθικά ακέραιο, το δίκαιο και το κοινωνικά δημιουργικό στο χαρακτήρα τού νέου ανθρώπου. Ακριβώς για το λόγο αυτόν, οι πολιτικοί, οι κοινωνικοί, οι επιστημονικοί και οι εκπαιδευτικοί φορείς δεν είναι σωστό, στο δυνατό βαθμό, να επιτρέπουν την παρείσφρηση παραγόντων, όπως η άγνοια, η ημιμάθεια και η τυχαιότητα στη διαμόρφωση του ανατροφικού ρόλου των γονέων.
τη στεγαστική πολιτική,
την πληροφόρηση,
την εκπαίδευση,
την κατάρτιση, και
την ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινωνικής ομάδας.
Η σημασία και η επικαιρότητα του θέματος είναι προφανείς. Ευελπιστούμε ότι θα δοθεί έμφαση από την ίδια την Πολιτεία στη διεύρυνση των επιστημονικών οριζόντων σε ειδικότερα θέματα, όπως προγράμματα πρόληψης, αγωγής και κατάρτισης της οικογένειας μέσα στο σχολείο, στους εργασιακούς και ψυχαγωγικούς χώρους, σε αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους, σε παντός είδους ιδρύματα, στην εκκλησία. Τέλος, η αντικοινωνική συμπεριφορά των νέων δεν είναι τυχαίο φαινόμενο. Γι’ αυτό το λόγο απαιτείται μελέτη των εκδηλώσεων και των αιτιών τού συγκεκριμένου φαινομένου στον τόπο μας και προσαρμογή των σύγχρονων δεδομένων στην ελληνική πραγματικότητα Επιπλέον, ένας τέτοιος εκπαιδευτικός σχεδιασμός, σε επίπεδο γενικής εκπαίδευσης και εξειδικευμένης κατάρτισης, μπορεί να συντελέσει στην αποκρυστάλλωση θεωρητικών και πρακτικών κριτηρίων, καθοριστικών για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εργατικού δυναμικού στη χώρα μας Η εκπαίδευση ως προληπτικός παράγοντας επίδρασης στην εξέλιξη, την οικονομική συμπεριφορά και την παραγωγική διαδικασία μιας κοινωνίας, προωθώντας τη σχολική-οικογενειακή ένταξη, την εργασιακή αποκατάσταση και την ανάπτυξη νέων αξιών ουμανιστικού περιεχομένου, μπορεί να επιτύχει την κοινωνική αποδοχή μέσα από την άρση ωθητικών παραγόντων στην εγκληματογένεση .
Τελειώνοντας κρίνω σκόπιμο να τονίσω ότι το έγκλημα μάς αφορά όλους· βάσει αυτού του σκεπτικού, πρέπει να κινηθεί η Πρόληψη τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και σε επίπεδο πράξης. Γι’ αυτό, ακριβώς, πρέπει να γίνει σαφής η ανάγκη για την εφαρμογή, όχι βραχυπρόθεσμων μέτρων, αλλά μιας μακροπρόθεσμης αποτελεσματικής πολιτικής στον κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, σωφρονιστικό και εκπαιδευτικό τομέα .
Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2011
Τρίτη 4 Ιανουαρίου 2011
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)